بازیابی اطلاعات هارد دیسک با روشهای ابتکاری

بازیابی اطلاعات هارد دیسک با روشهای ابتکاری

تصور کنید که مشغول کار با کامپیوتر هستید و نیازمند به دسترسی به اسناد ذخیره شده در هارد دیسک اکسترنال خود هستید. شما آن را متصل می کنید و آماده می شوید اطلاعات خود را پیدا کنید؛ اما هیچ اتفاقی نمی افتد! و هارد دیسک شما کار نمی کند! از دست دادن اطلاعات می تواند معلول چندید عامل باشد؛ اما دو مورد از آنها بیشتر اتفاق می افتند. در این آموزش روشهایی ابتکاری را برای بازیابی اطلاعات هارد دیسک به شما آموزش خواهیم داد.

اگر علاقمند به تعمیرات سخت افزار هستید، پیشنهاد می کنیم مجموعه فیلمهای پکیج حرفه ای تعمیرات سخت افزار کامپیوتر را تهیه نمایید.

با ما همراه باشید…

اولین (و ساده ترین راه حل) مربوط به نرم افزار است. شما به طور تصادفی یک پوشه مهم را حذف کرده اید و آن را سطل آشغال را هم حذف کرده اید، و یا به اشتباه درایو را فرمت کرده اید.

دومین و احتمالا رایج ترین دلیل از دست دادن داده ها، خطای خود هارد دیسک است. با توجه به پیچیدگی درایوهای مدرن، جای تعجب نیست که خطا روی آنها ایجاد شود. هنگامی که یک درایو خراب می شود راه حل هایی وجود دارد که توسط آنها می توانید مشکل آن را حل کنید.

وحشت نکنید! و با آرامش دستورات زیر را اجرا کنید؛ تا حد زیادی ممکن است بتوانید اطلاعات هارد دیسک را بازیابی نمایید.

بازیابی اطلاعات هارد دیسک با نرم افزار

در هنگام برخورد با از دست دادن داده های نرم افزاری، اولین و مهمترین نکته این است که با درایو مورد نظر کار نکنیم. هر ثانیه که درایو به یک سیستم در حال اجرا متصل است، یک ثانیه است که شانس خود را در بازیابی از دست می دهید.

سیستم عامل شما به طور مداوم به خواندن و نوشتن روی درایو هارد دیسک ادامه می دهد و این شانس شما را برای بازیابی اطلاعات کم خواهد کرد؛ پس دستگاه متصل به درایوی که داده های آن حذف شده است را متوقف کنید.

در حال حاضر که درایو شما “امن” است می توانید یک Clone از درایو بگیرید و تلاش کنید اطلاعات Clone را بازیابی کنید.

Disk cloning چیست؟

به عملیات کپی و انتقال اطلاعات هارد دیسک یک رایانه به رایانه دیگر و یا از هارد دیسک به فایل ایمیج (Image) را Disk cloning می گویند، این فرآیند گاهی به صورت دو مرحله ای و ابتدا فایل روی ایمیج زخیره می شوند image گرفته شده روی هارد جدید پیاده می شود ، مصارف و کاربرد های این عملیات در آرشیو ها ، ریکاوری و بازیابی فایل ها و موارد دیگر می باشد.

کلون گرفتن از دیسک بر خلاف توابع کپی استاندارد بر اساس فایل کپی نمی کند، در این روشت تمامی فایل ها باز ، مخفی و … تحت تاثیر cloning قرار میگیرند.

اسکن اطلاعات رونوشت شده

پس از تهیه رونوشت، آن را توسط چندین برنامه بازیابی مختلف اسکن کنید. Recuva یک گزینه خوب است، در حالی که Zero Assumption Recovery هم خوب کار می کند.

تصویر: اجزای اصلی هارد دیسک با پوشش بالا و PCB حذف شده است.

بازیابی اطلاعات هارد دیسک به روش سخت افزاری

روش نرم افزاری بازیابی اطلاعات هارد دیسک اکسترنال زمانی کاربرد دارد که درایوهای هارد دیسک توسط سیستم قابل شناسایی هستند؛ اما چه اتفاقی می افتد اگر درایو شما شناسایی نمی شود؟ یا دستگاه شما می تواند درایو را ببیند، اما هنگامی که سعی می کنید به آن دسترسی پیدا کنید، فقط در حال اتلاف وقت هستید؟

در مورد اینکه آیا درایو به طور کامل خراب شده است و حتی نمی تواند بچرخد؛ اجازه دهید اجزای هارد دیسک را بررسی کنیم، تا ببینیم کدام اجزاء می توانند مشکل ایجاد کنند، و خرابی هرکدام ممکن است چه علائمی داشته باشد.

بازیابی اطلاعات هارد دیسک – اجزای اصلی هارد دیسک

PCB

این مدار مدار (اغلب سبز) است که در پایین دیسک شما قرار دارد. این کنترل کننده اصلی (معادل CPU کامپیوتر شما) همراه با بسیاری از کنترل کننده های الکترونیکی دیگر است. این رابط کاربری است که سکتورهای 0 و 1 را تبدیل به اطلاعات قابل استفاده و قابل درک برای کامپیوتر می کند.

Platters

درایو شما حاوی یک یا چند پلاتر نازک و دایره ای است. این پلاترها با سرعتی بین 5،900 تا 7،200 دور در دقیقه بر روی درایوها چرخیده و رسانه ای است که در واقع اطلاعات شما را ذخیره می کند. جنس پلاترها از شیشه یا آلیاژهای دیگر است و با یک لایه مغناطیسی پوشیده شده است. آنها می توانند هر داده ای را ذخیره کنند.

Head assembly

داده های درایوهای شما با استفاده از یک سری هد خوانده و نوشته می شود. هد هارد دیسک در واقع با سطح پلاترها در تماس نیست. در حقیقت، یه فاصله در حد نانومتر بین هد و سطح دیسک وجود دارد.

به طور معمول یک درایو دارای 2 هد در هر صفحه می باشد، بنابراین یک هارد ظرفیت بالا با 3 پلاتر باید 6 هد داشته باشد. اگر این هد ها به صورت فیزیکی آسیب ببینند، درایو می تواند کنده شدن هد را تجربه کند و در این هنگام با تماس با سطح دیسک تمام اطلاعات را نابود کند.

Firmware

درایور شما سیستم عامل مینی خود را اجرا می کند تا بتواند تمام داده ها و عملیات مورد نیاز برای دسترسی به آن را انجام دهد. معمولا این سیستم عامل بر روی دیسک ذخیره می شود و بخشی کوچک هم بر روی PCB ذخیره می شود، که هنگام شروع به کار درایو مورد نیاز است.

اگر Firmware اشتباه باشد، منجر به عدم دسترسی داده های شما می شود. متأسفانه سیستم عامل، سخت افزاری مشابه تلفن همراه یا تبلت شما نیست – شما نمی توانید آن را به روزرسانی کنید یا تغییر دهید. هر درایو دارای ماژول و پارامترهای منحصر به فرد خود است و بسیار پیچیده می باشد.

بررسی خرابیهای احتمالی

حال که اجزای اصلی هارد دیسک را شناختید، بیایید نگاهی به بعضی از خرابی های معمول و علائم احتمالی آنها بیاندازیم.

تعیین کنیم کدام مولفه می تواند مشکل را ایجاد کند و ببینیم آیا می توانیم برخی از این مشکلات را با روشهای ابتکاری حل کنیم؟

هارد دیسک هیچ عکس العملی نشان نمی دهد

اگر درایو در هنگام اتصال برق به آن هیچ عکس العملی نشان نمی دهد، 99٪ مشکل از PCB است. اگر یک هارد دیسک مشابه در دسترستان است، PCB آن را جایگزین هارد خراب کنید. با این حال، در درایوهای جدید، تکنولوژی و معماری تغییر کرده است و هر درایو حاوی ریزپردازنده منحصر به فرد خود است که به آن وصل شده است، و تطبیق PCB با نمونه معادل تقریبا کار غیر ممکنی است؛ و حتی می تواند به طور کامل برای داده های شما ایجاد خطر نماید.

اگر PCB مشابه در دسترس نباشد

در صورت امکان PCB را عیب یابی می کنیم. در اینجا دو علت اصلی برای خرابی وجود دارد:

• دیود TVS (فیوز) به علت اضافه ولتاژ اتصال کوتاه شده است.
• یک جزء حیاتی در PCB خراب شده است.

PCB های هارد دیسک اغلب دارای دو دیود TVS هستند که به عنوان فیوز هایی برای محافظت از درایو شما در صورت افزایش ولتاژ استفاده می شوند. یکی برای 5V و یکی برای 12V.

اگر دیود TVS کوتاه شده تنها تلفات مدار همین است و بقیه اجزای PCB 99% سالم هستند، پس به سادگی با حذف دیود کوتاه شده یا جایگزینی آن مشکل رفع خواهد شد.

توجه داشته باشید هنگامی که یک دیود TVS برداشته می شود، درایو دیگر محافظت نشده است، بنابراین اطمینان حاصل کنید که منبع تغذیه ای که به درایو وصل می شود دارای پلاریته و ولتاژ درست باشد.

بازیابی اطلاعات هارد دیسک – دیودهای TVS

اگر دیودهای TVS سالم باشد

اگر دیودهای TVS سالم باشد، پس مشکل خود PCB است. PCB جایگزینی مورد نیاز است، اما نه فقط یک جایگزینی مستقیم. یک تراشه 8 پین ROM بر روی اکثر PCB ها وجود دارد که حاوی اطلاعات منحصر به فردی است که برای راه اندازی همان هارد دیسک مورد نیاز است. این ROM لازم است که از PCB قدیمی به جدید منتقل شود.

برخی از هار دیسک ها، به ویژه Western Digitals ، این تراشه 8 پین را ندارند – این سیستم عامل در کنترل کننده اصلی ذخیره می شود که عمل جایگزینی را غیرممکن می سازد.

اگر PCB تنها جزء آسیب دیده بود و قطعات داخلی درایو سالم هستند، پس بعد از تعویض و جایگزینی PCB و ROM ، هارد شما باید دوباره شروع به کار نماید.

یکی دیگر از مشکلات مربوط به PCB محل اتصالات هد هستند. گاهی اوقات آنها با گذشت زمان سولفاته و کثیف می شوند، اما می شود آنها را به راحتی تمیز کرد.

بازیابی اطلاعات هارد دیسک – مشکلات مربوط به PCB محل اتصالات هد

اگر هارد دیسک می چرخد و ایجاد صدای کلیک می کند:

این یک مشکل جدی است و نشان می دهد هد یا هدها خراب شده اند. این یعنی ممکن است دیسکهای هارد به علات تماس هد با آنها آسیب دیده باشند. در هر صورت، هارد درایو باید در یک محیط تمیز و در یک آزمایشگاه باز شود و هدها تعویض شوند. سپس داده ها امتحان و بازیابی گردند. اگر درایو شما چنین مشکلی دارد، بهتر است آن را خاموش کنید و در همین حالت بگذارید تا بتوانید آن را به یک شرکت بازیابی حرفه ای ارسال کنید؛ در غیر این صورت ممکن است برای همیشه اطلاعات موجود در آن را از دست بدهید.

یک هارد دیسک که هد آن کنده شده و یک خراش عمیق روی دیسک ایجاد کرده است. این می تواند یک درایو را غیر قابل بازیابی کند.

اگر درایوهای شما به کامپیوتر متصل شده و توسط کامپیوتر شما شناسایی می شوند، اما زمانی که سعی می کنید به آن دسترسی پیدا کنید، قطع می شود:

این به آن معنی است که لایه های مغناطیسی دیسکها خراب شده اند؛ و تعداد زیادی بد سکتور به وجود آمده که هدها قاد به خواند آنها نیستند. این یک مشکل رایج است که در طول زمان رخ می دهد و یکی از علتهای اصلی هنگ کردن کامپیوتر است؛ اما تنها با تجهیزات بازیابی اطلاعات حرفه ای، به ویژه یک hard imager قابل برطرف شدن است.

اگر اطلاعاتتان مهم است، هارد دیسک را به مراکز بازیابی اطلاعات ارسال کنید.

اگر خودتان می خواهید هارد را تعمیر کنید (و مشکلی برای بدتر شدن یا از دست رفتن داده هایتان ندارید)، می توانید یک Image نرم افزاری را امتحان کنید که بتواند از بد سکتورها هم ایمیج بگیرد. تعمیر نرم افزاری از طریق بایوس، اثربخشی محدودی دارد و نمی تواند مشکل هارد را بطور کامل حل کند.

در نهایت اگر می خواهید این مسیر را دنبال کنید بهترین گزینه یک برنامه رایگان لینوکس به نام dd_rescue است.

اگر هنگامی که هارد دیسک را روشن می کنید صدای بیپ می دهد

صدایی که می شنوید صدایی است که موتور در تلاش است تا چرخش را آغاز کند اما نمی تواند. این یک مشکل مکانیکی است می تواند دو علت داشته باشد:

هدهای هارد دیسک در مرکز یا در لبه دیسک قرار می گیرند که در حال استفاده نیستند. گاهی اوقات هدها به درستی در جای خود قرار نمی گیرند و در سطح داده ها متوقف می شوند. در این صورت هارد باید در آزمایشگاه باز شود، هد به دقت برداشته شده و جایگزین شود. قطعا این کار یک ترفند ابتکاری نیست که بدست خودتان انجام شود.

بازیابی اطلاعات هارد دیسک – مونتاژ هد با درایو خاموش

علت دیگر می تواند گیر کردن چرخ دنده موتور باشد. این مشکل می تواند در اثر ضربه یا سقوط شدید هارد درایو ایجاد شود. این مشکل، مشکل خاصی نیست، بجز در درایوهای Seagate، چون آنها دارای یک چرخ دنده شکننده هستند.

دو راه برای حل این مشکل وجود دارد که در هر دو نیاز به باز کردن هارد می باشد. یا چرخ دنده را می توان جایگزین کرد و یا پلاترها را به یک دیسک سخت دیسک جدید همراه با هد، PCB، و دیگر متعلقات منتقل نمود.

اگر هارد درایو عادی  به نظر می رسد اما قابل تشخیص نیست؛ یا ظرفیت آن اشتباه نشان داده می شود

این به طور معمول یک مشکل را با برخی از قسمت های سیستم عامل نشان می دهد. یعنی اطلاعات به درستی خوانده نمی شود، یا اشکالی وجود دارد که باید حل شود.

جستجوی گوگل این اطلاعات را در اختیار شما قرار می دهد که مقدار زیادی از خرابی های ناشی از این آسیب پذیری مربوط به  سیستم عامل است. در درایوهای امروزی، هیچ چیزی نیست که کاربر نهایی بتواند انجام دهد، و باید آن را به تعمیرکاران حرفه ای بسپارد.

نتیجه گیری

با توجه به موارد گفته شده، چند راه حل وجود دارد که شما می توانید برای بازیابی اطلاعات هارد دیسک تلاش کنید:

اگر شما به طور تصادفی داده های خود را حذف کرده اید، ممکن است در آینده موفق بازیابی آنها باشید.

اگر درایو هیچ عکس العملی نشان نمی دهد، باید عیب را در PCB جستجو کنید.

به غیر از اینها، اگر هارد دیسک صداهای غیر معمولی داشته باشد و یا به طرز خاصی عمل کند، شما باید آن را به یک متخصص حرفه ای بازیابی اطلاعات بسپارید. به یاد داشته باشید هر گونه تلاش برای بازیابی اطلاعات خطرناک است! پس اگر داده های شما مهم هستند، این کار را مستقیماً به متخصصان بسپرید.

موفق و پیروز باشید…

منبع: lifehacker.com